วัดโยธานิมิต เป็นวัดประจำเมืองจันทบุรีในสมัยรัชกาลที่ 3 ครั้งที่เมืองจันทบุรีได้ย้ายมาอยู่ที่ค่ายเนินวง ภายในวัดมีพระคู่บ้านคู่เมือง หรือหลวงพ่อใหญ่ที่เป็นที่เคารพสักการะ สามารถแวะขอพรเพื่อความเป็นสิริมงคล วัดตั้งอยู่ไม่ไกลจากตัวเมือง ห่างไปเพียง 5 กิโลเมตร ใกล้กับวัดโยธานิมิต ยังสามารถแวะศาลหลักเมืองเก่า ชมป้อมค่าย และพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พาณิชย์นาวี ที่อยู่ในระแวกเดียวกันได้ด้วย
วัดโยธานิมิต ตั้งอยู่ในค่ายเนินวง ตำบลบางกะจะ อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี อยู่ถนนเส้นด้านหลังพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พาณิชย์นาวี
วัดโยธานิมิต สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2377 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ขณะนั้นเองสยามประเทศได้มีเรื่องกระทบกระทั่งอยู่กับญวน รัชกาลที่ 3 ทรงเกรงว่าญวนอาจเข้าโจมตีทางจันทบุรี จึงรับสั่งให้เจ้าพระยาพระคลัง (ดิส บุนนาค) หาสมรภูมิที่เหมาะกับการตั้งรับศึกจากญวน จากนั้นจึงมาได้พื้นที่บริเวณเนินวง เพื่อตั้งเป็นป้อมค่าย และได้ย้ายชาวเมืองจันทบุรีจากเดิมที่บ้านลุ่ม มาอยู่ในค่ายเนินวงนี้ พร้อมทั้งสร้างวัดโยธานิมิตขึ้น เพื่อให้เป็นวัดประจำเมืองในขณะนั้น
เมื่อค่ายเนินวงได้สร้างแล้วเสร็จ เจ้าพระยาพระคลังผู้มีความเลื่อมใสในพุทธศาสนา ได้ชักชวนนายทัพนายกอง และเจ้าเมืองต่างๆ มาร่วมกันสร้างวัด โดยใช้เวลาในการสร้าง 4 เดือน และได้ใช้ชื่อว่า "วัดโยธานิมิต"
วัดโยธานิมิต อยู่ภายในค่ายเนินวง มีกำแพงโดยรอบก่อด้วยศิลาแลง ภายในวัดมีโบสถ์ เจดีย์เก่าแก่ ศาลาการเปรียญ และกุฏิสงฆ์
เจดีย์ภายในวัดโยธานิมิต ตั้งอยู่ด้านหลังพระอุโบสถหลังใหม่ สร้างขึ้นพร้อมกับการสร้างวัด เป็นเจดีย์ทรงระฆังคว่ำแบบลังกา องค์เจดีย์มีความสูง 10 วา (ประมาณ 20 เมตร) ตั้งอยู่บนฐานสูง มีบันไดขึ้นไปยังฐานเจดีย์ ที่มีกำแพงแก้วรอบ และอยู่ภายในกำแพงศิลาแลงอีกชั้นหนึ่ง องค์เจดีย์นี้สร้างขึ้นตามธรรมเนียมปฏิบัติโบราณ ที่จะสร้างเจดีย์ไว้ในสถานที่สำคัญๆ ที่กษัตริย์เสร็จประทับ
โบสถ์หลังเดิมของวัดโยธานิมิต ถูกสร้างทับโดยอุโบสถใหม่ ซึ่งลักษณะโบสถ์เดิม สร้างตามแบบสมัยนิยมการสร้างวัดในสมัยรัชกาลที่ 3 คือไม่มีช่อฟ้า ใบระกา มีหลังคาชั้นเดียว มุงด้วยกระเบื้องดินเผา ฝาผนังเป็นไม้ มีเสมาทรงเหลี่ยมตั้งทับหลุมลูกนิมิต ต่อมาในปี พ.ศ.2511 ได้ก่อสร้างพระอุโบสถหลังใหม่ขึ้นแทนหลังเดิมที่ผุพังไป
ภายในพระอุโบสถ ประดิษฐานพระประธาน ที่เรียกกันว่า "หลวงพ่อใหญ่*" ซึ่งเป็นที่เคารพนับถือของชาวเมืองจันทบุรี และประชาชนโดยทั่วไป ที่นิยมมากราบสักการะ ด้วยความเชื่อในเรื่องของเมตตามหานิยม และการแคล้วคลาด นอกจากนี้ยังมีหลักศิลาจารึกวัดโยธานิมิต เป็นศิลาจารึกหลักที่ 158 มีขนาดสี่เหลี่ยมจตุรัส อยู่ที่ผนังด้านใน หน้าโบสถ์ ปรากฏคำจารึกเรื่องราว และรายนามผู้สร้างวัดในครั้งนั้น ศิลาจารึกนี้ ได้มีการตีพิมพ์ลงในประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 ใน พ.ศ. 2517
โบราณสถานค่ายเนินวง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พาณิชย์นาวี และวัดโยธานิมิต อยู่ในบริเวณใกล้กัน ใช้เส้นทางเดียวกันได้
1 | หากใช้เส้นทางถนนสุขุมวิท (หมายเลข 3) มาจากจังหวัดระยอง ตรงมาทางจันทบุรี ก่อนถึงแยกเข้าตัวเมือง ให้เลี้ยวขวาตรงสี่แยกเนินสูง (แยกไฟแดง) เพื่อเข้าถนนหมายเลข 3323 |
2 | พอเลี้ยวตรงแยกเนินสูงมาแล้ว ให้ตรงไปเรื่อยๆ ประมาณ 3 กิโลเมตร จะเจอสามแยกรูปตัวที (T) ให้เลี้ยวซ้ายไปทางจันทบุรี |
3 | เมื่อเลี้ยวซ้ายแล้ว ตรงตามทางไปสัก 700 เมตร จะมีทางแยก (เหมือนเป็นสามแยกแบบสามเหลี่ยม) ซึ่งตรงแยกนี้ ให้ตรงไปตามป้ายบอกทางไปค่ายเนินวง (แต่แยกนี้ต้องระวัง เพราะทางหลักเป็นทางโค้งซ้าย ไปตรงต้องระวังรถเลี้ยวที่สวนมาจากทางขวาด้วย) |
4 | จากนั้นตรงไปตามทางหลักเรื่อย ๆ (ไกลพอประมาณ) แล้วจะเจอ ร.พ.ส่งเสริมสุขภาพตำบล บางกะจะ |
5 | หลังจากเจอ ร.พ. แล้ว ตรงไปตามทางหลักอีกสักระยะ จะเจอป้ายพิพิธภัณฑ์ พาณิชย์นาวี ให้เลี้ยวซ้าย ตามป้ายไป |
6 | พอเลี้ยวเข้ามาก็ก็ให้เลาะไปตามทางด้านซ้าย ซึ่งจะไปสุดที่ทางสามแยก (ที่มีศาลหลักเมืองเก่าตังอยู่ข้าง ๆ) ให้เราเลี้ยวขวาที่แยกนี้ |
7 | พอเลี้ยวมาแล้ว ตรงไปอีกหน่อยก็จะถึงวัดโยธานิมิต |